اصول صحیح تغذیه در دوران بارداری، به دلیل آنکه دوران تغییر حالت فیزیولوژیک مادر و نیز دوران رشد سریع جنـین محسوب می شود، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در ایـن دوره نه ماهه، هورمون های مختلفی در بدن مادر افزایش می یابند و طوری فعالیت می کنند تا رحم مـادر را بـرای پـذیرش و پـرورش جنین آماده سازند.
اندام های دیگری مثل سینه ها در همین دوران، به حدی از تکامل می رسند تا پس از زایمـان قدرت تولید شیر داشته باشند. در دوران بارداری، بافت چربی بدن مادر، بیش از سایر دوره ها، چربـی ذخیـره مـی کنـد تـا در دوران شیردهی بتواند برای تولید شیر از این ذخیـره هـا اسـتفاده نمایـد.
تغذیـه مـادر در ایـن دوران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حالات روحی مادر نیز در رشد و تکامل انـدام او و جنـین بسـیار مؤثر است. از این رو اطرافیان، برای رشد سالم و منظم جنین باید مواظب حالات روحی مادر و تغذیه او باشند و سهم بیشتری از غذا را به او اختصاص دهند.
از آنجا که وجود استرس، بی قراری و پریشانی در رفتار مادر، تأثیر منفی شدیدی بـر میزان مصـرف انـرژی و ریزمغذی ها در سلول ها، بافت و اندام های مادر دارد؛ بسیار ضروری است که مادر باردار در هر هفته زندگی خود، در داخل و خارج خانه، برنامـه ریزی مـنظم داشـته باشد.
مادر باردار باید صـبح ها زود از خـواب برخیزد و حداکثر ساعت ۱۰ شب بخوابد. رعایت حال زن باردار از رعایت حال مهمان یا میزبان واجب تر است. برنامه های زندگی روزمره خانواده باید بـا نیازهای زن باردار تنظیم شود.
مادر باردار باید بتواند برای انجام همه امور منزل و محیط زندگی، برنامـه ریزی انجام دهد. در این صورت است که هیچ گاه برای انجام کارهای روزانه، دچار اسـترس، نگرانی و تشویش نمی شود.
در سه ماهه اول بارداری، اندکی افزایش وزن در مادر باردار مشاهده مـی شـود. در سـه ماهـه دوم ۶ کیلو و در سه ماهه سـوم بـین ۶ تـا ۹ کیلـو اضـافه وزن رخ می دهد.
زن لاغـر حـق دارد تـا ۱۸ کیلـو اضافه وزن در دوران بارداری داشته باشد.
زن با وزن مطلوب تا ۱۴ کیلو و زن چـاق ضـروری اسـت کـه حداقل ۶ کیلو اضافه وزن در دوران بارداری داشته باشد
بیشتر مطالعات انجام شده در باره زنان باردار، نقش سودمند تغذیه مادر در هنگـام بـارداری را تأیید کرده اند. نیاز به انرژی در دوران بارداری افـزایش پیـدا مـی کنـد تـا نیازهـای متابولیـک دوران بارداری و رشد جنین برآورده شوند.
میزان انرژی دریافتی در دوران حاملگی و در سه ماهـه دوم و سوم ۳۴۰ تا ۳۶۰ کیلوکالری در روز، اضافه بر دریافت قبل از بارداری است. البتـه مقـدار انـرژی مصرفی در یک بارداری سالم، می تواند متغیر باشد. همچنانکه بیان شد، تغذیه قبل از حاملگی، برای حمایت از آبستنی و به حداکثر رساندن احتمال حـاملگی سـالم مهم است.
در حین حاملگی، تغذیه مادر باید شامل تمام مواد غذائی لازم برای رشـد و نمو جنین باشد. تنظیم یک برنامه غذائی حساب شده که شامل همه گروه های مواد غذائی در حد مورد نیاز باشد، بهترین کاری است که می توان برای تغذیه زن باردار انجام داد. در تفاوت برنامه غذائی قبل و بعد از بارداری باید گفت، تامین کردن ۳۰۰ کـالری اضافه، برای بدن کـافی اسـت تـا نیاز زن باردار تأمین گردد.
برای دریافت مشاوره رایگان در باره تغذیه در دوران بارداری اینجا کلیک کنید
تأمین حداقل ها نظیر:
– ۲ تا ۳ لیوان شیر
– ۲ تا ۳ واحـد گوشـت یـا جانشین های گوشت
– ۳ واحد میوه و ۳ واحد سبزی و سالاد
بسیار ضروری اسـت. بقیـه غـذای مصرفی روزانه مادر باردار، اگـر از منابع ارزان تر انرژی مثل نان سبوس دار تأمین شود، هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. اگرچه لزوم مصرف روزانه مکمل های پروتئینی، برای سنتز بافت های جدید بدن مادر و جنـین بـه خـوبی شناخته شده است، ولی مقدار مورد نیاز آن هنوز نامشخص است.
نیاز به پروتئین در دوران بارداری افزایش می یابد و در سه ماهه دوم و سوم بـه حـداکثر مـی رسـد. مقـدار پیشـنهادی مصرف روزانه پروتئین برای زنان باردار معادل ۷۱ گرم اسـت. ایـن مقـدار ۲۵ گـرم بیشـتر از میـزان پروتئین پیشنهادی برای زنان غیر باردار است. ایـن میـزان بـر اسـاس پیشـنهاد ۱/۱ گـرم در کیلوگرم وزن بدن در روز، برای زنان حامله محاسبه شده است.
میزان پیشنهادی مصرف فیبر در این دوران ۲۸ گرم در روز است که باید از سبزی ها و میوه های تـازه تـأمین گـردد. مقـدار پیشـنهادی بـرای مصرف روزانه اسیدفولیک ۶۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم در روز است.
بـا توجـه بـه شـرایط خاص، از قبیل چند قلوزایی، بارداری در نوجوانی و کاهش وزن در ماه های اول، باید به موارد زیر دقـت بیشتر نمود:
الف – توجه به افزایش کافی وزن، بعد از سه ماهه دوم و سوم بارداری
– جلوگیری از کمبود پروتئین، آهن، تیامین و کالری مورد نیاز در طول دوره بارداری.
بالا بودن دائمی سطح گلوکز خون در حین بارداری، به دیابت حاملگی معروف است. این وضعیت در بین ۲ تا ۶ درصد حاملگی ها رخ می دهد و در زنان فربه و چاق متداول تر است. این شکل دیابت معمولاً زمانی از بین می رود که حاملگی کامل شود، گرچه مادر در خطر بالای ابتلا به دیابـت نـوع دوم باقی می ماند.
سطوح بالای گلوکز در خون مادر، می تواند به طور معکـوس بـر جنـین اثـر بگـذارد. گلوکزِ خون، آزادانه از مسیر جفت عبور می کند. اگر قند خون مادر بیشتر از حـد طبیعـی باشد، انرژی اضافی برای جنین ایجاد می نماید و می توانـد سـبب شکل گیری جنینـی بزرگتـر از سـن حاملگی شود. در حالت فوق، احتمال خطر سقط جنین نیز افزایش می یابد.
درمان دیابت حاملگی مانند سایر انواع دیابت ها، شامل پیاده سازی یک رژیم برنامه ریزی شده و دقیق غذائی است و در فواصـل معین در طول روز اجرا می شود. انجام ورزش ملایم و دریافت مشاوره از پزشک هـم از ضـروریات دوره بارداری است؛ به خصوص برای زنانی که یکی از مشکلات دوره بارداری را داشته باشند.
مشکلاتی مانند سوزش معده و ترش کردن، احساس ناخوشایندی است که زنان باردار بعد از خوردن غذا، در معده خود احساس می کنند و می تواند علل گوناگونی داشته باشد. بزرگ شدن رحم باعث می شود که معده جای کـافی نداشـته باشد.
سوزش معده را می توان با وعده های متعدد و حجم کم غذا در هر وعده کاهش داد. پوشیدن لباس راحت و گشاد، آرام غذا خوردن، اجتناب از دراز کشـیدن بعـد از غـذا و بلنـد نگهداشتن زیر سر هنگام خواب، راه های مبارزه با سوزش معده است.
برای جلوگیری از ترش کردن و سوزش معده، غذا باید در وعـده هـای کوچـک و مکرر مصـرف شود. همچنین مادر باردار باید غذا را با آرامش خیال و در محیطی آرام میل کـند. از خـوردن غـذاهای حجـیم قبل از خواب اجتناب کند. باید از خوابیدن به پشت بعد از صرف غذا پرهیز کند.
یبوست یکی از دیگر مشکلات رایج در دوران بارداری است که برای رفع آن بایـد از طریـق:
– افـزایش مصـرف فیبرهای غذائی
– مصرف بیشتر نان های سبوس دار و دانه کامل غلات
– مصرف بیشتر میـوه هـا و سـبزی هـای تـازه
– افزایش فعالیت جسمانی و مصرف آب و مایعات فراوان
اقدام کرد. در زنان باردار، یبوست به شکل فراوان دیده می شود و احتماًلا مربوط بـه تغییـرات هورمـونی در دوران بارداری است که باعث شل شدن ماهیچه های دستگاه گوارش می شـود.
تهوع و استفراغ معمولاً طی سه ماهه اول بارداری بروز می کنـد. چـون ایـن علایـم در صـبح و هنگام برخاستن از خواب اتفاق می افتد، به آن تهوع صبحگاهی هم می گویند. با یک رژیم غذائی ساده می توان مانع این تهوع صبحگاهی شد. زن باردار باید:
– قبل از خـواب، از اضـطراب و عصـبانیت دوری کند
– صبح، هنگام برخاستن آرام باشد
– بعد از بیدار شدن مدتی در بستر بنشیند
– یک تکه نان خشک یا چند دانه نخود چی در دهان بگذارد و خوب بجود
– آرام از جا برخیزد و پس از آماده شدن برای صبحانه، مقدار کمی صبحانه بخورد و در ساعت ۱۰ میان وعده ای مختصر میـل کنـد
– از خـوردن آب بین لقمه های غذا پرهیز کند
– غذای روزانه را به شش وعده تقسیم کند
– آب را یک ساعت بعد از غذا یا یک ساعت قبل از غذا بنوشد
– غذاهای چـرب و پـرادویـه را در ایـامی کـه تهـوع صبحگاهی دارد؛ مصرف ننماید
– از خوردن غذاهای سرخ شده به دلیل بروز احتمالی مشـکلات هضـم و ناراحتی های بعدی دستگاه گوارش پرهیز کند
بالا رفتن فشار خون یکی از مشکلات نسبتا شایع در دوران بارداری است. به نظر می رسد این عارضـه ناشـی از کـنش متقابـل رژیم غذائی و تطابق بدن، در اثر بارداری باشد. این عارضه بیشتر در زنان اول زا یا زنان باردار زیـر ۲۰ سال یا بیش از ۳۵ سال بروز می کند.
گفته شده، ابـتلا بـه ایـن بیمـاری در زنـان کـم درآمـد بیشتر دیـده می شود. این موضوع نشان می دهد که وضعیت تغذیه و کیفیت مراقبت های دوران بارداری بـا بـروز این اختلال ارتباط دارد.
پری اکلامپسیا ( pre eclampsia ) شکلی از زیادی فشار خون در زمـان حـاملگی اسـت و باعـث افزایش ورم، آماس و مشاهده پروتئین در ادرار می شود. شروع این عارضه ممکن است با افـزایش آرام و تدریجی فشار خون در ظرف چند روز مشخص شود. این بیماری می تواند به شکل شدیدتری به نام اکلامپسیا ( eclampsiah ) تبدیل شود که تهدید کننده زندگی است. افزایش فشار خون در اثر حاملگی در:
– مادران دارای سن زیر بیست سال یا بالای ۳۵ سال
– کسانی که در گروه کم درآمد قرار دارند
– کسـانی کـه معمولاً کاهش وزن دارند
قابل توجیه است؛ ولی در سایر موارد، علت شناخته شـده ای وجـود نـدارد. تحقیقات نشان می دهند که مصرف کمتر از میزان مورد نیاز کلسیم، ممکن است علت این مسئله باشد.
در تحقیقات انجام شده، تأثیر مصرف مکمل های کلسیم، در کاهش خطر فشار خون در دوره حـاملگی نشـان داده شده، ولی این یافته در همه زنان باردار مبتلا به فشار خون به اثبات نرسیده است. بـه هر حال استفاده از مکمل های غذائی در دوران بارداری باید با مشورت پزشـک و متخصـص تغذیـه صورت گیرد. شرایط یاد شده معمولاً بعد از زایمان رفع می شود و به حال عادی باز می گردد.
تغییرات هورمونی در دوران حاملگی باعث می شود که حجم خون مادر برای تغذیه جنین زیاد شود، ولی این افزایش ممکن است باعث تجمع مایع برون سلولی در بافت ها شود و به ورم یا آمـاس معـروف است.
ورم یا آماس با ورم کردن به ویژه در پاها و قوزک ها مشخص می شود. در این حالت نباید میزان سدیم از ۱ تا 1/5 گرم در روز کمتر مصرف شود، اما باید از اضافه کردن نمک بر سر سـفره غـذا و مصرف آن پرهیز کرد.
مکمل های ارزشمندی برای مصرف در دوران بارداری، با نظر پزشک در کمپانی فوراور تهیه شده اند و مهم ترین آنها عبارتند از:
- مکمل کلسیم
- مکمل مولتی دیلی
- مکمل ویتامین سی پلاس
- مکمل سوپر امگا
- مکمل ب 12 پلاس
- مکمل رویال ژلی
توجه فرمائید!!! کلیه مکمل ها و فرآورده های مورد بحث در این وب سایت، هیچ گونه ادعایی در امور تشخیص، تسکین، تخفیف علائم، درمان یا پیشگیری از یک بیماری معین یا گروهی از بیماری ها ندارند.
در صورتی که شما مشکوک به هر نوع بیماری هستید و یا فکر می کنید، علائم عمومی مربوط به یک بیماری معین دارید، توصیه می شود قبل از مصرف هر نوع از مکمل ها اعم از تزریقی یا خوراکی، از هر برند، با مدیریت و پزشک داروساز این مجموعه ( دکتر گلزار ) مشورت نمائید.
