عوارض واکسنهای کرونا 

        جدی‌ترین عوارض محتمل برای واکسن آسترازنکا، پیدایش لخته خون و کاهش پلاکت های شمارش شده است و البته کماکان در دست بررسی است. پس از تزریق ده‌ها میلیون دوز از این واکسن کرونا، تنها عوارض ۷۹ مورد لخته خون ( blood clot ) از کشورهای نروژ، اتریش و بریتانیا گزارش شده است که جمعا با ۱۹ مورد مرگ همراه بوده اند.
        البته به دلیل ناچیز بودن شیوع عوارض خطرناک ( یک در میلیون ) سازمان های WHO و MHRA و EMA آن را واکسنی سالم برای کرونا ( safe ) دانسته اند و ادامه واکسیناسیون را اکیدا توصیه می ‌کنند.

♠ مجوز مصرف انبوه واکسن اسپوتنیک ۵ توسط EMA در اروپا در حال بررسی است. هرچند این سازمان در حال مطالعه ۴ مورد مرگی است که از طریق نشت اطلاعات از کشور روسیه به دست آورده است.
♠ مرگ‌ها در زمانی کوتاه، پس از دریافت واکسن کرونا رخ داده است و در بین آنها سه نفر زن در سنین ۵۱ و ۶۹ و ۷۴ سال دیده می شود.
♠ علت مرگ ها عوارض قلبی – عروقی، ریوی و وابسته به قند خون ذکر شده است. البته ۶ مورد عوارض جدی دیگر نیز در افراد جوان گزارش شده و شامل: اختلال تنفسی، تشنج، تورم، ضعف شدید عضلانی و فشار خون بالا است و اکنون در دست بررسی است.
♠ متعاقب نشت اطلاعات، دنیس لوگونوف رئیس موسسه تولید کننده اسپوتنیک ۵ آن را پذیرفته است. نامبرده همچنین خبر از پیگیری یک مورد مرگ زن ۵۱ ساله را نیز که بلافاصله پس از دریافت دوز دوم واکسن کرونا فوت نمود، داده است.
اقدامات:
♠ اخیرا موسسه بلومبرگ از قول مسئولین آفریقای جنوبی گزارش کرده است که: واکسن‌های کرونای مبتنی بر Vector ( به خصوص با آدنو ویروس Ad5 ) مشکوک به افزایش آسیب پذیری ( vulnerability ) به بیماران HIV هستند. این آدنو ویروس در یکی از دو دوز اسپوتنیک ۵ به کار می رود.
♠ آنها توصیه کرده اند که چنین واکسن‌هائی ( حاوی وکتور ) باید پیش از استفاده در کشورهائی که HIV در آنجا شیوع دارد، مورد بررسی بالینی دقیق تری قرار گیرند. البته تولیدکنندگان اسپوتنیک ۵ چنین ارتباطی را رد می‌کنند.

       به دنبال تزریق حدود ۷ میلیون دوز واکسن کرونای جانسون ( J & J ) تعداد ۶ مورد پیدایش لخته خون و یک‌ مورد مرگ ناشی از آن به عنوان عوارض گزارش شده که به تایید FDA نیز رسیده است. لذا تجویز آن تا انجام بررسی دقیق‌تر در اروپا به تعویق افتاد.
        آفریقای جنوبی نیز که از اولین مصرف‌کنندگان این واکسن کرونا بوده است، فعلا تجویز آن را  به جهت مشاهده عوارض یاد شده متوقف نموده است.

♠ نروژ اولین کشوری بود که در خصوص تجویز واکسن کرونای فایزر به افراد کهن سال و ناتوان، پس از وقوع ۲۳ مورد مرگ در بین ۲۰ هزار نفر از دریافت کنندگان واکسن کرونا در آن کشور برای عوارض هشدار داد.
♠ نهاد ناظر بر محصولات پزشکی کشور نروژ ( NOMA ) پس از بررسی ۱۳ مورد از این مرگ‌ها اعلام نمود که عوارض عادی واکسن کرونای فایزر در افراد کهن سال و ناتوان می‌تواند منجر به مرگ شود.
♠ همچنین طبق اطلاعات رسیده از نهاد ثبت و گزارش عوارض واکسن آمریکا ( VAERS ) که وابسته به CDC است، پس از تجویز ۶۵ میلیون دوز از واکسن های کرونای مورد اشاره در کشور آمریکا تعداد ۹۷۰ نفر تا تاریخ ۶ مارس فوت شده‌اند.
♠ از این تعداد، به میزان ۴۹۵ نفر پس از دریافت واکسن کرونای مادرنا و ۴۷۵ نفر پس از دریافت واکسن کرونای فایزر بوده است.
♠ بیشترین درصد مرگ ( ۲۹٪ ) در بین افراد سنین ۸۰ تا ۹۰ سال بوده و ۵۵٪ مرگ ها را مردان تشکیل می‌دهند. 
♠  قابل ذکر است که اکثر مرگ‌ها در روز صفر تا ۴۹ پس از دریافت واکسن کرونا بوده است. البته این مرگ‌ها نیز کماکان در دست بررسی هستند.
♠ CDC احتمال عوارض جدی این دو واکسن کرونا را ۹/۲٪ و شانس شوک آنافیلاکتیک را یک در ۴/۵ میلیون نفر می‌داند.

♠ در گزارش های کمیته ثبت عوارض واکسیناسیون هند ( AEFI ) درج شده که پس از تزریق ۹۵ میلیون دوز اول و ۱۱ میلیون دوز دوم واکسن کرونای کمپانی بهارات ( BHARAT ) ۱۸۰ مورد مرگ و ۲۰ هزار مورد عوارض گزارش شده است. از این تعداد ۳٪ آنها منجر به بستری شده اند.
♠ موارد مرگ عمدتا در کمتر از ۳ روز پس از تزریق واکسن کرونا بوده و پس از روز ۲۸ مرگی گزارش نشده است.
♠ در این گزارش، علت مرگ به شرح زیر بیان شده است:
۶۳ مورد عوارض قلبی – عروقی و سکته
۱۴ مورد عوارض CVA سکته مغزی
۱۰ مورد مرگ ‌ناگهانی 
 ۵ مورد عوارض تنفسی 

در خصوص عوارض جانبی این دو واکسن‌ چینی اطلاعات شفافی در دست نیست.

♠ هیچ واکسنی از کرونا در جهان در حال حاضر بدون عوارض نیست و شاید عوارض دیگری نیز در آینده برای آنها کشف شود،
♠ نکته مهم این است که فواید واکسن‌های کرونا هزاران برابر بیشتر از عوارض احتمالی آن‌ها است و باید واکسیناسیون بر علیه کرونا کووید ۱۹ با سبدی از واکسن‌های معتبر کرونا با جدیت ادامه یابد.

ضمنا از همکاران محترم انتظار می‌رود با روشنگری به رفع تشویش‌ها و جوگیری‌های غیر علمی بر علیه واکسن های کرونا کمک نمایند
مطالعه مقاله “در باره روش ساخت واکسن کرونا بیشتر بدانیم” توصیه می شود

BMJ 2021;372:n149

CDC 29.02.2021/70(8);283-288

Newsweek, 16.04.2021

euobserver.com/151483

blombergquint.com

globaltimes.cn/18.01.2021

indiaexpress.com

CDC  مرکز کنترل بیماری های واگیر آمریکا
WHO  سازمان بهداشت جهانی
MHRA  آژانس کنترل فرآورده های بهداشتی و دارویی
EMA  انجمن دارویی اروپا
NOMA  مرکز مدیریت نظارت بر تجهیزات پزشکی نروژ
VAERS  مرکز ثبت و گزارش عوارض واکسن ها در آمریکا
AEFI   کمیته ثبت عوارض واکسیناسیون هندوستان