آبله میمونی را بشناسیم
 به قلم استاد ارجمند جناب دکتر حسن رودگری استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، کارگروه تازه های علمی سازمان نظام پزشکی کشور
 تاریخچه
   آبله میمونی یا Monkey pox اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون های یک مرکز تحقیقاتی گزارش شد. اولین گزارش شیوع انسانی آن، به عنوان یک بیماری زونتیک ( Zonetic ) حدود ۵۲ سال پیش ( در سال 1970 ) در جمهوری کنگو بود و بعد از آن فقط در برخی کشورهای آفریقای غربی دیده شد. بعدا موارد تک گیر و معمولا به علت مسافرت ها، در کشورهای آمریکا، انگلستان، اسرائیل و سنگاپور دیده شد.
 ژنتیک ( Genetic )
   

  آبله میمونی یا مانکی پاکس، توسط یک ویروس با DNA دو رشته ای که به خانواده ارتو پاکس ویروس ها ( Orthopox virus ) تعلق دارد ایجاد می شود. DNA مانکی پاکس، درشت و شامل ۵۸ وایرال سکانس ثبت شده از شاخه نیجریه ای این ویروس است. از لحاظ ژنتیکی دو نوع اصلی از ویروس وجود دارد:
– ویروس مانکی پاکس آفریقای مرکزی (کنگویی)
– ویروس مانکی پاکس غرب آفریقا

       ویروس نوع کنگویی، بیماری خطرناک تر، شدیدتر، با قدرت سرایت و گسترش بیشتری ایجاد می کند. در حال حاضر هنوز محل ذخیره طبیعی ویروس ( Natural reservoir ) ناشناخته باقی مانده است، هرچند میمون ها و جوندگان متهم فعلی هستند.
      سازمان جهانی بهداشت، گزارش تعداد قابل تاملی را از موارد تایید شده از آبله میمونی، در ۱۲ کشور از جمله آمریکا، استرالیا، کانادا، انگلستان، اسپانیا، پرتغال، آلمان، بلژیک، فرانسه، هلند، ایتالیا و سوئد داده است، در عین حال موارد اروپایی به ثبت رسیده، باعث دستور تشکیل جلسه اضطراری WHO گردید.
      طبق نظر سرویس سلامت همگانی NHS انگلستان که تاکنون بیش از ۲۰ مورد تائید شده از بیماری را ثبت کرده است، از لحاظ بالینی، مانکی پاکس، یک بیماری خفیف تا متوسط است. اکثر مبتلایان، ظرف چهار هفته بهبود می یابند. انتقال ویروس بین افراد به راحتی انجام نمی گیرد، لذا گسترش عمومی آن نامحتمل است. 
      هرچند علت پیدایش مجدد این بیماری، پس از چند دهه!! در کشورهای غیر آفریقایی هنوز ناشناخته مانده، ولی ممکن است دلیل آن، بروز تغییر ژنتیکی در ویروس باشد. به نظر می رسد قدرت سرایت ویروس فعلی، نسبت به ویروس نسل قبلی بیشتر است.
      به گزارش کانال تلگرامی گروه پزشکان در شهر مشهد، در تاریخ سوم خرداد ماه 1401 اولین مورد احتمالی آبله میمونی در آن شهر مشاهده و گزارش شده است. هنوز هیچ منبع علمی معتبر، صحت این مورد را تائید نکرده است.

آبله میمونی در ایران

     علائم آبله میمونی در انسان شبیه آبله ( که تا این لحظه ریشه کن شده تلقی می گردد ) و یا خفیف تر از آن است. دوره حمله ( Invasion ) بین صفر تا ۵ روز ذکر شده است و با تب، سردرد، درد عضلانی، درد کمر، لرز و احساس خستگی شدید شروع می شود. تنها فرق علامتی مانکی پاکس با آبله، آبله مرغان و سرخک در این است که می تواند غدد لنفاوی را درگیر و متورم کند. ( لنفادنوپاتی Lymphadenopathy )
     دوره کمون ( فاصله زمانی آلودگی فرد تا اولین علامت ) بیماری در حدود ۶ تا ۱۴ روز است، اما مدت ۵ تا ۲۱ روز هم گزارش شده است. لذا در صورت تماس قطعی با فرد مبتلا، باید دوره قرنطینه را تا حتی ۲۱ روز رعایت نمود.
     ظرف ۱ تا ۳ ( گاهی بیشتر ) روز بعد از تب، فرد بیمار، بثورات پوستی ( آبله ای ) بر روی صورت ( ۹۵٪ موارد ) و سپس سایر قسمت های بدن ( ۷۵٪ موارد بر روی کف دست و پاها ) خواهد داشت. به علاوه بثورات پوستی ( آبله ای ) در:
– مخاط دهان در ۷۰٪ موارد
– اندام تناسلی در ۳۰٪ موارد
– ملتحمه و قرنیه چشم در ۲۰٪ موارد

 قابل توجه پزشکان و کادر محترم بهداشت و درمان
     مراحل ظاهر شدن بثورات، به ترتیب شامل ظهور ماکول ( Macula ) پاپول ( Papilla ) وزیکول ( Vesicle ) پوستول ( Pustule ) و زخم دلمه بسته ( Scabs ) می باشد. ابتلا نشدن غدد لنفاوی هم از شاخصه های افتراق با آبله مرغان است.
     دقیق ترین و قطعی ترین روش تشخیص، تهیه نمونه از تاول پوستی ( از سطح تاول یا مایع وزیکول و پوستول و یا از کبره خشک ) با رعایت ایمنی حداکثری و انجام تست PCR در آزمایشگاه است.
     به دلیل ویرمی Viremia ( وجود ویروس در خون ) سریعا گذرا، نمونه خون محیطی، ارزش چندانی برای تشخیص ندارد، چون کلیه ویروس های اورتوپاکس، عکس العمل متقابل سرولوژیک ( Cross reaction ) دارند. تست های مبتنی بر آنتی ژن و آنتی بادی، ارزش تشخیصی اختصاصی چندانی ندارند.
     هرچند بیماری “خود محدود شونده” هست اما ممکن است موارد شدید که معمولا در کودکان اتفاق می افتد، پیش آید. این بستگی به دوز اولیه آلودگی ( Viral load ) و شرایط سلامت کودک دارد. بیماری زمینه ای فرد به خصوص نقص ایمنی می تواند وخامت اوضاع را به دنبال داشته باشد.  
     از عوارض ثانویه ابتلا به آبله میمونی می توان موارد زیر را نام برد:
 – عفونت های ثانویه   
 – برونکوپنومونی یا ذات الریه ( Bronchopneumonia )
 – عفونت خون ( Sepsis )
 – عفونت مغز یا آنسفالیت ( Encephalitis )
 – عفونت قرنیه با احتمال از دست دادن بینایی
      دوره بیماری بین ۲ تا ۴ هفته است و میزان مرگ و میر در برخی منابع قدیمی تر، یک فرد در هر ۱۰ مورد مبتلا (۱۰٪) ذکر شده، اما WHO به میزان ۶-۳٪ اعتقاد دارد.آبله میمونی

نحوه انتقال
     نحوه انتقال ویروس از طریق تماس مستقیم انسان با حیوان، انسان و اشیای آلوده است. ویروس از طریق پوست آسیب دیده ( حتی خراش میکروسکوپیک )، راه های تنفسی و یا ترشحات مخاطی ( چشم، بینی یا دهان ) منتقل می شود، هرچند انتقال ویروس حیوان به انسان می تواند از طرق زیر نیز صورت پذیرد:
 – گاز گرفتگی حیوان آلوده
 – خراشیدگی ناخن حیوان
 – تماس با گوشت حیوان مبتلا، حین آماده سازی گوشت
 – تماس با هر قسمت از بدن یا محل زندگی یا بستر حیوان 
     چون انتقال تنفسی ویروس، از طریق ذرات درشت تنفسی امکان پذیر است، ابتلا نیازمند تماس چهره به چهره نزدیک و طولانی است. به نظر برخی متخصصین، این نگرانی هم وجود دارد که ویروس ممکن است به طور وسیع و خاموش در جامعه و احتمالا از یک مسیر جدید انتقال یابد.
     سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است، بسیاری از موارد گزارش شده افرادی هستند که به عنوان همجنس گرا یا دوجنس گرا شناخته شده اند.
     برخی از متخصصین نیز معتقدند، با وجودی که این بیماری در حال حاضر در برخی از کشورهای اروپایی مشاهده شده است، اما وقتی یک بیماری در کشورهای مجاور شیوع پیدا کرد، احتمال اینکه وارد ایران نیز بشود بسیار است، اما اینکه این بیماری چه زمانی وارد کشور شود و چه زمانی مورد شناسایی قرار گیرد، یک مسأله جداگانه است. تاکنون هیچ موردی از ابتلای به آبله میمونی در کشور ما مشاهده نشده است.
     همین گروه معتقدند، بیماری آبله میمون تا پیش از این، یک بیماری کم اهمیت و نادر در طب عفونی بوده است. عموما بیماری‌‎هایی در طب عفونی کم اهمیت تلقی می‌شوند که انتقال آن‌ها راحت و معمولی نیست و در واقع برای ابتلا، تماس طولانی و نزدیک با عامل ویروس، ترشحات بیمار و… لازم است و  ویروس به سادگی منتقل نمی‌شود.
 پیشگیری
       راه های پیشگیری عبارتند از:
 – پرهیز از تماس با حیوانات و یا جسد آنها ( که احتمالا محل ذخیره طبیعی ویروس هستند )
 – پرهیز از تماس با اشیای مجاور به مبتلا، به خصوص محل قرارگیری حیوان یا فرد مبتلا
 – ایزوله کردن فرد مبتلا
 – شستشوی مکرر دست ها با آب و صابون یا الکل
 – استفاده از لباس های محافظ، برای کادر درمان که در تماس با مبتلایان هستند
 درمان
      همانند بسیاری از بیماری های ویروسی، درمان قطعی برای آبله میمونی وجود ندارد. هرچند واکسن، داروهای ضد ویروس و ایمونوگلوبولین VIG ( Vaccina Immune Globulin ) هم اکنون در کشورهایی مثل آمریکا برای پیشگیری و درمان شدت بیماری در دسترس است.

     در آمریکا واکسن JYNNEOSTM با نام های ایم وامیون ( Imvamune ) و ایم وانکس ( Imvanex ) برای پیشگیری از آبله میمونی و بیشتر برای افراد در معرض استفاده می شود.
     واکسن آبله، Cidofovir ( داروی ضد ویروس تزریقی ) و ST-246 و همچنین VIG می توانند برای کنترل انتقال عمومی و یا اپیدمی آبله میمونی به کار بروند. البته واکسن JYNNEOS که برای آبله میمونی از FDA مجوز گرفته است، می تواند برای آبله هم استفاده شود. مطالعات قبلی حاکی از اثرگذاری ۸۵ درصدی واکسن آبله بر علیه مانکی پاکس است. محققین معتقدند حتی تزریق واکسن، پس از تماس هم می تواند از بیماری پیشگیری کند و یا از شدت آن بکاهد.
     واکسن دیگری که مجوز گرفته، به نام ACAM2000 از نوع ویروس زنده است و در افراد بالای ۱۸ سال هم برای آبله و هم آبله میمونی کاربرد دارد. واکسن رقیق شده ویروسی به نام Vaccinia Virus ( سویه آنکارا ) نیز در سال ۲۰۱۹ برای مانکی پاکس تایید شد و شامل دو دوز است، اما چندان در دسترس نیست. مطالعات حیوانی حاکی از اثرگذاری ST-246 برای درمان بیماری های ناشی از اپیدمی ویروس های اورتوپوکس است.
     آژانس دارویی اروپا ( EMA ) داروی خوراکی تکو ویریمات Tecovirimat با نام تجاری TPOXX را که ابتدا برای آبله مرغان مصرف شده، برای درمان مانکی پاکس تایید نموده است. باید دقت نمود که VIG که برای درمان عوارض آبله میمونی به کار می رود، در درمان خود آبله اثر ندارد و هنوز فایده آن برای موارد شدید اثبات نشده است. اما می تواند به عنوان پیشگیری در افرادی که در تماس با آلودگی قرار گرفته اند به کار رود.
     در حال حاضر کشور انگلستان مشغول به ایجاد ذخیره واکسن برای احتمال گسترش این بیماری است. اسپانیا نیز هزاران دوز واکسن مانکی پاکس را خریداری نموده است.
     واکسن آبله انسانی برای آبله میمونی
     به گفته متخصصین، راه پیشگیری از این بیماری، در حال حاضر واکسن آبله انسانی ( Vaccinia ) است که اکنون برخی ارتش‌های دنیا که سربازان خود را به آفریقا اعزام می‌کنند، این واکسن را به آنها تلقیح می‌کنند. در واقع واکسینیا از گسترش این ویروس نیز پیشگیری می‌کند. اکثر جمعیت ایران، البته تنها واکسن آبله مرغان را دریافت‌ کرده‌اند، ایمنی آن هم بسیار طولانی است.
    نگرانی مردم بی‌مورد است 
     متخصصین معتقدند، مردم نیازی نیست که درباره ابتلا به ویروس آبله میمونی نگران باشند. تنها افرادی که به صورت مستقیم با حیوانات کار می‌کنند، مانند کارکنان باغ وحش، دامپزشکان و… باید در این رابطه حواس خود را جمع کنند و اصول اولیه مراقبت و پیشگیری در رابطه با این بیماری را به کار گیرند. همچنین نزدیکان فرد مبتلا که وارد کشور می‌شوند نیز باید در این رابطه هوشیار باشندواکسن آبله میمونی

       مکمل خوراکی ایموبلند ( Forever Immubland ) فوراور آمریکا به طور موثر باعث افزایش چشمگیر قوای ایمنی و دفاعی بدن در مقابل آلودگی به بیماری های ویروسی از قبیل تب خال، کرونا، تب خال تناسلی و آبله است.
       سایر مکمل های موثر عبارتند از:
 – مکمل خوراکی بی پروپولیس فوراور  
 – مکمل خوراکی رویال ژل فوراور
 – مکمل خوراکی نیچرمین فوراورمکمل رویال ژل فوراور آمریکا مکمل ایموبلند فوراور آمریکا

  نتیجه گیری
      برخلاف جو وحشت ناشی از تمرکز خبرگزاری ها، در حال حاضر جای نگرانی شدید نیست، ولی مردم به دلیل ترس باقی مانده از پاندمی کرونا ویروس، نسبت به اخبار آبله میمونی ( مانکی پاکس ) حساسیت زیادی نشان می دهند. البته اما این دلیل نمی شود که هوشیاری و آمادگی خود را حفظ نکنیم.
     وزارت بهداشت می بایست:
 – سریعا دستورالعمل های بالینی مربوطه ( گایدلاین ها ) را صادر کند
 – به آموزش کادر درمان که در صف نخست تماس قرار دارند اقدام کند
 – دستور اخذ نمونه، توسط کادر درمان و بهداشت از موارد احتمالی را در صورت بروز، برای ارسال به یک آزمایشگاه مرجع که بتواند این ویروس را به طریق PCR شناسایی کند، صادر نماید

ویروس آبله میمونی

     در عین حال رسانه های رسمی و از جمله صدا و سیما باید برای کاهش وحشت عمومی و نیز اطلاع رسانی درست، با بهره گیری از اساتید متخصص بیماری های عفونی، ویروس شناسی و اپیدمیولوژی، اقدام به تهیه برنامه های آگاهی بخش برای مردم نمایند و از تشویش اذهان در جامعه و به خصوص در بین کادر درمان پیشگیری نمایند. 
     باید دانست، اطلاعات ما درباره چگونگی میزان سرایت موارد جدید آبله میمونی هنوز تکمیل نیست و احتمال افزایش قدرت انتقال در اثر تغییرات ژنتیکی، نسبت به نسل قبلی این ویروس وجود دارد، ولی این تنها یک حدس است.
  البته اپیدمیولوژیست ها بهتر می توانند توضیح دهند، اما آبله میمونی هرچند همانند کووید۱۹ یک بیماری ویروسی است اما به دلیل سرعت انتقال بسیار پایین تر از راه تنفسی، در صورت رعایت موارد بهداشتی تماسی، قابل کنترل تر بوده و نباید آن را با کووید ۱۹ یکسان دانست.